Współcześni historycy terminem okresu pięciu cesarzy (Wudi shidai) określają czasy neolitycznej kultury Longhsan(3000 – 2000 p.n.e.), z której wyewoluowały państewka domeny chińskiej w dorzeczu Huanghe.
Natomiast dla klasyków chińskich, począwszy od Konfucjusza, to mityczni władcy, którzy rządzili w Chinach w latach 2850 – 2205 p.n.e., poprzedzając półlegendarną dynastię Xia (2100 – 1600 p.n.e.). Okres ten był podstawą ideologii konfucjańskiej, która traktowała go oraz ówcześnie panujących władców, za złoty wiek chińskiej cywilizacji – dowodząc, że kolejne pokolenia powinny brać przykład z niedościgłych przodków. Oprócz samych pozytywnych cech, szlachetności, cnoty i wysokiej moralności, władcom przypisywano rozmaite działania i wynalazki czyniące życie dużo lepszym.
Podobnie jak w przypadku Trzech Dostojnych różne źródła kogo innego wskazują na listę Pięciu Cesarzy.
Według Zapisków historyka, jednej z najważniejszych kronik historii Chin, stanowiącej wzór dla kolejnych pokoleń dziejopisarzy, powstałej w latach 109 – 91 p.n.e., której autorem był historyk dynastii Han, Sima Qian, byli to:
- Żółty Cesarz (legendarny władca i protoplasta Chińczyków)
- Zhuanxu (władca północnej części świata)
- Ku (prawnuk Żółtego Cesarza)
- Yao
- Shun
Dwaj ostatni razem z Wielkim Yu, założycielem dynastii Xia, byli uznawani przez Konfucjusza za wzorowych władców Chin.
W dawnych czasach cały świat, zarówno ziemski jak i niebiański, podzielone były na cztery części, odpowiadające czterem stronom świata. W Chinach jednak ich było pięć, gdyż ludzie nie zapominali o najważniejszej części świata – tej, którą wszystkie pozostałe otaczały ciasnym kręgiem ze wszystkich stron – o części środkowej i była ona najważniejsza, co jak pokaże historia w czasach przedcesarskich stało się przyczyną upadku. Pięć zawsze w Chinach było cyfrą magiczną i tak:
- pięć palców miał człowiek u ręki czy nogi
- pięć rodzajów zbóż uprawiał
- pięć gatunków zwierząt hodował
- pięć gór i mórz było na ziemi
- pięć żywiołów było najważniejszych: woda, ogień, drewno, metal i ziemia
I dlatego też, pięciu bogów i ziemskich władców sprawowało rządy w niebie i na ziemi, a najpotężniejszym był ten, który sprawował władzę w części centralnej. On też był zwierzchnikiem władców pozostałych czterech stron świata.
Według Chuci (Pieśni z Chu) autorstwa Qu Yuana, polityka i poety żyjącego w państwie Chu w okresie Walczących Królestw (V wiek – 221 r. p.n.e.), Pięciu Cesarzy to bogowie pięciu stron świata:
- Shaohao (wschód)
- Zhuanxu (północ)
- Żółty Cesarz (środek)
- Shennong (zachód)
- Fuxi (południe)
W Liji (Księdze rytuałów lub Księdze obyczajów), zaliczanej do Pięcioksięgu konfucjańskiego, opisującego obrzędy i ceremonie dworskie oraz ludowe czasów dynastii Zhou, Pięciu Cesarzy reprezentuje pięć klanów:
- klan Youchao
- klan Suirena
- klan Fuxi
- klan Nüwa
- klan Shennonga
Po bohaterach z okresu Trzech Dostojnych, którzy nauczyli ludzi wykorzystywania ognia, uprawy ziemi, hodowli zwierząt, wykonywania ceramiki i wielu innych pożytecznych umiejętności – nastała epoka Pięciu Cesarzy. Byli to przywódcy, którzy również posiadali wiele cech nadprzyrodzonych, a legendy przypisują im dokonania czynów charakterystycznych dla wodzów potężnych plemion.
Mitologiczni bohaterowie, jako przodkowie ludzi, musieli posiadać postać i cechy człowiecze. Tylko takie postacie mogły się znaleźć w grupie mitów przekazanych przez Konfucjusza, aby można było utworzyć drzewo genealogiczne ówcześnie panujących feudalnych rodów.
Sens stworzenia mitologii Pięciu Cesarzy można zrozumieć z cytatu Marcela Graneta Cywilizacja chińska str.26:
Władca jest mędrcem, który posiadając cnotę bardziej ludzką, a jednocześnie bardziej abstrakcyjną niż cnota herosów, cywilizuje świat dzięki bezpośredniemu działaniu swej skuteczności i panuje w zgodzie z Niebem dla dobra ludu. Jest on w zasadzie twórcą dokładnego i pomyślnego kalendarza. Jego ministrowie działają pod wpływem jego cnoty. On sam panuje nie myśląc o rządzeniu. Jego zadaniem jest tworzenie, a raczej emitowanie ładu. Ład ten jest przede wszystkim ładem moralnym, lecz obejmuje wszelkie istoty i rzeczy. Epoka Władców jest wiekiem zasług cywilnych, erą doskonałego humanitaryzmu.
Źródła: Marcel Granet – Cywilizacja chińska, Tadeusz Żbikowski – Legendy i pradzieje Kraju Środka, Wikipedia
