Dlaczego piękna dziewczyna ginęła w kadzi z brązem

Utrzymanie niezależności brązowników, którzy znali wartość swoich umiejętności, nie obywało się bez walki. Chi You, niepokorny wasal Huang Di, późniejszy okrutny Bóg Wojny, pierwotnie był patronem brązowników. W zabytkach literatury chińskiej Chi You jest traktowany jako Syn Płomiennego Cesarza, czyli Yan Di, a więc jest synem Bóstwa Ognia. W wojnie pod Zhuolu w armii Chi You znajdowali się miedzianogłowi wojownicy o żelaznych czaszkach – stąd można mniemać, że wytop metali na terenach północnej Henan, południowej Hebei i zachodniej Shandong już był znany dużo wcześniej. W Księdze Gór i Mórz (Shan Hai Jing) można znaleźć powiązania Chi You z wytopem metali i produkcją broni. Wg niej był on przywódcą bractwa brązowników (81 braci cechowych), którzy podnosząc bunt przeciw królowi, niestety tę konfrontację zbrojną przegrali. Pełne rytualnych brązów stanowiska archeologiczne Yanshi Erlitou, niedaleko Luoyangu, w prowincji Henan potwierdzają powyższą legendarną hipotezę.

Większość mitów opowiadających o początkach metalurgii odwołuje się do postaci cesarza Wielkiego Yu (założyciela dynastii Xia), który poradził sobie z wieloletnią powodzią na ziemiach Niziny Chińskiej. Aby upamiętnić swój wyczyn odlał z brązu, mających symbolizować dziewięć regionów Chin, tę samą ilość kotłów ding, które od tej pory stały się symbolem władzy i prestiżu. Posiadanie tych olbrzymich kotłów potwierdzało dziedziczenie prawa do władzy i predyspozycji do skłaniania przodków, aby wpływali pozytywnie na wydarzenia w kraju.

Wytop metali (podobnie jak w Europie) otaczany był wielką tajemnicą, gdzie sukces zależał nie tylko od umiejętności a również od przychylności lub nieżyczliwości bogów. Przebłagać ich mogła tylko ofiara, niestety bywała nią młoda kobieta, którą wrzucano do roztopionego metalu (okrucieństwo i ofiary z ludzi to nie tylko wymysł cywilizacji chińskiej). Jeszcze za czasów dynastii Yuan w Dadu, mongolskiej stolicy Chin, obecnym Beijing, podobna sytuacja (ostatnia z zanotowanych w kronikach) wydarzyła się w 1272 r., podczas budowany Wieży Dzwonów. Gdy jeden po drugim z odlewanych dzwonów nie dźwięczał jak należy, cesarz zagroził rzemieślnikom karą śmierci, jeśli na czas nie zostanie wykonany dzwon o pięknym głosie. Wtedy wystrojona w piękne szaty córka głównego ludwisarza, chcąc uratować ojca od śmierci, wskoczyła do kadzi - roztopiony brąz się rozprysnął wokół niej, a kolejno wylany dzwon uzyskał odpowiedni dźwięk. Na szczęście w większości przypadków, aby otrzymać ładny i wartościowy wyrób nie trzeba było poświęcać życia pięknej dziewczyny.

Metalurgia miała swe początki w Azji Zachodniej, gdzie najwcześniej potrafiono przetopić rudę, a następnie uzyskać z niej oczekiwany przedmiot. Umiejętność tę przeniesiono w III tysiącleciu p.n.e. do Chin, gdzie dzięki popularności wypalania ceramiki, zdołano rozwinąć w unikatową technologię. Na Zachodzie do wytopu przedmiotów z brązu stosowano technikę zwaną na wosk tracony (wykonywanie woskowego prototypu i oklejanie go spreparowanym gipsem). Natomiast w Chinach naczynia z brązu odlewano w ceramicznych formach, przygotowywanych w kilku częściach i montowanych w całość. Ta metoda nazywa się odlewem z formy składanej. Najpierw wykonywano ceramiczny model naczynia, oblepiano go dwoma lub więcej warstwami gliny, wykonując w ten sposób odciski modelu i poddawano je wypaleniu. Aby móc zdjąć odciski bez ich uszkodzenia, zwykle nadawano formie kształt symetryczny, co można zauważyć w znalezionych artefaktach. Kolejnym krokiem było nadanie glinianym odciskom pożądanej grubości odlewanego przedmiotu. Model stawał się rdzeniem zmontowanych w całości glinianych odcisków, utrzymywanych razem za pomocą małych kawałków brązu tej samej grubości, jaką przewidywano dla ścianek odlewanego naczynia. W tym momencie wlewano płynny brąz. Po wystygnięciu usuwano odciski boczne i rdzeń. Choć metoda była skomplikowana, jednak dodatkowo umożliwiała uzyskiwanie niepowtarzalnych efektów zdobniczych we wnętrzu naczynia. Aby otrzymać na powierzchni (wewnątrz i zewnątrz) odlewanego naczynia dekorację wklęsłą lub wypukłą, wystarczyło odpowiednio przygotować ornament na ceramicznym modelu. Dzięki możliwości urozmaicania i komplikowania reliefu zdobiącego powietrznię, naczynia epoki dynastii Xia, Shang i Zhou należą do najbardziej niespotykanych i niepowtarzalnych brązowych wyrobów na całym świecie.

Brąz rozpowszechnił się w Chinach wraz z wstąpieniem na tron dynastii Shang (1600 – 1046 r. p.n.e.), dlatego wyroby te są najczęściej kojarzone z tym okresem.

EPOKA BRĄZU 2

CDN

Notki powiązane: