Od kultury Longshan ( 龍山文化 Lóngshān wénhuà) wyewoluowała kultura Erlitou ( 二里頭文化Erlǐtóu wénhuà) będąc wczesną epoką brązu miejskiego społeczeństwa żyjącego w Chinach w latach 1900 - 1600 p.n.e. Nazwa pochodzi od osady Erlitou (二里头村),u zbiegu dwóch dopływów Huang He, rzek Wei i Yi, w prowincji Henan. Stąd wiedza i technologia zaczęły przenikać najpierw na całe terytorium prowincji Henan i Shanxi, a następnie Shaanxi i Hubei. Chińscy archeolodzy określają kulturę Erlitou jako miejsce istnienia dynastii Xia, choć oczywiście z braku dowodów pisanych trudno to uzasadnić. Jednak nie ulega wątpliwości, że są to tereny wysoko rozwiniętej kultury stanowiącej kolejne ogniwo w rozwoju kolebki państwa chińskiego.
Odkryte w 1959 r. przez profesora Xu Xusheng i jego zespół budynki pałacowe i obiekty hutnicze - w rejonie rzeki Yi, dopływu Luo, wpadającego do Huang He - przybliżyły istotnie wiedzę o początkach epoki brązu. Ówczesne Erlitou (końca panowania dynastii Xia) zajmowało teren o wymiarach 2,4 x 1,9 km, jednak ze względu na klęski powodziowe jedynie do dyspozycji archeologów jest powierzchnia 3 km2.
Czas trwania kultury Erlitou można podzielić na cztery stuletnie podokresy. W I etapie powstało regionalne centrum o pow. 100 ha. Cywilizacja miejska zaistniała w II etapie i zajmowała już 300 ha. Wybudowano miasto pałacowe o pow. 12 ha, które zostało wyznaczone przez cztery przecinające się główne drogi. Pałac 3 zawierał się w prostokącie 150 x 50 m, gdzie wzdłuż dłuższej osi usytuowano dziedzińce. Odlewnia brązu została umiejscowiona w południowej części kompleksu pałacowego. Etap III zagospodarował jeszcze większy teren a kompleks pałacowy został otoczony ścianą ziemną o grubości 2m. Poprzednie pałace 3 i 5 zostały zastąpione nowymi nr nr 2 i 4, zajmując powierzchnię 4200 m2. Dodatkowo wybudowano pałace nr nr 1, 7, 8 i 9. Etap IV to dobudowanie pałacu 6, jako przedłużenia pałacu 2 oraz budowa pałaców 10 i 11. Czytelnikowi wymienianie pałaców niczego nie wnosi, jednak daje przynajmniej mglisty obraz o rozwarstwieniu społeczeństwa.
Etap IV pokrywa się z początkiem kultury Erligang (1600 – 1450 r. p.n.e.), gdy powstało około 6 km na północny wschód od Erlitou, otoczone murem, miasto Yanshi oraz 85 km na wschód - Zhengzhou. Kultura Erligang to kontynuacja kultury Erlitou epoki brązu skoncentrowanej wokół Huang He ze szczególnym uwzględnieniem koncentracji w Erligang, niedaleko współczesnego miasta Zhengzhou prowincji Henan. Starożytne miasto zostało otoczone murem o obwodzie 7 km, niestety ze względu na współczesną zabudowę dokładniejsze wykopaliska są niemożliwe. Jednak wiadomo, że warsztaty ceramiki i brązu znajdowały się poza miastem. Już od początku kultura rozprzestrzeniała się w kierunku rzeki Yangzi o czym świadczą wykopaliska w Panlongcheng prowincji Hubei.
Mimo wspaniałego rozwoju, w ostatniej fazie kultury Erlitou z niewiadomych powodów wszystkie pałace zostały porzucone (brak dowodów na ślady wojny, pożaru lub zarazy), materiały budowlane przewiezione do Erligang, a Erlitou zdegradowano do statusu wsi o powierzchni 30 ha. Być może wynikła podobna sytuacja jak w Japonii, gdy po 84 latach rządów w stolicy Nary ówczesny cesarz nie mogąc poradzić sobie z przerostem administracji i coraz większym naciskiem na władzę bogatej części społeczeństwa i buddyzmy, wolał od nowa wybudować nową stolicę, jednocześnie rezygnując z formy władzy wzorowanej na chińskiej - ale to się wydarzyło dopiero w VIII wieku n.e.
Do poznania kultury Erlitou również przyczyniły się wykopaliska Dongxiafeng w prowincji Shanxi z wyrobami pochodzącymi XVIII w. p.n.e., z ruinami domów, grobowców, studni, pieców ceramicznych.
Leżące nad rzeką Luo miasto Yanshi zostało odkryte w 1983 r. i uważane jest jako stolica początku dynastii Shang. Obecnie znane jako Yanshi Shang, miało powierzchnię prawie 200 ha i charakteryzowało się rozwiniętą produkcją ceramiki i brązu kultury Erligang. Otoczone ziemnym murem o szerokości 18 m oraz fosą zewnętrzną miało wymiary 1240 x 1710 m. Składało się z miasta zewnętrznego (do którego prowadziło siedem bram), śródmieścia i miasta cesarskiego, w którego centrum stały dwa pałace oraz dwa pawilony, a całość była powiązana systemem odwadniającym z rur ceramicznych.
EPOKA BRĄZU 3
CDN
Notki powiązane:
